Thủ tướng Phạm Minh Chính: Ba yếu tố giúp cho thế giới tốt đẹp hơn

Mở đầu bài phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Mỹ (CSIS) ngày 12/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết quan hệ hai nước Việt Nam – Mỹ đã phát triển vượt bậc sau gần ba thập kỷ bình thường hóa quan hệ.

Trong hơn 27 năm sau khi bình thường hóa quan hệ, bốn vị tổng thống Mỹ liên tiếp đã lần lượt thăm Việt Nam, để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng nhân dân hai nước. Kể từ đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden, nhiều quan chức cấp cao của Mỹ cũng đã đến Việt Nam, ngay cả trong thời kỳ đại dịch vào năm 2021.

Thủ tướng nhấn mạnh Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt Mỹ – ASEAN thể hiện quyết tâm của các nhà lãnh đạo hai bên trong việc thúc đẩy hợp tác vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực trên thế giới.

Với mong muốn nhấn mạnh về sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm vì một thế giới tốt đẹp hơn, ông chia sẻ về cách nhìn của Việt Nam về thế giới hiện nay, vai trò của sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm trong thế giới nhiều biến động cũng như cần phải làm gì vì một thế giới tốt đẹp hơn.

Thủ tướng nhấn mạnh Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt Mỹ – ASEAN thể hiện quyết tâm của các nhà lãnh đạo trong việc thúc đẩy hợp tác vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới. Ảnh: VGP.

Kết hợp sức mạnh dân tộc và thời đại

Đánh giá về thế giới hiện nay, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng bước vào thập niên thứ ba của thế kỷ XXI, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là nguyện vọng thiết tha của nhân dân thế giới. Song, thế giới cũng đang đứng trước thời điểm khó khăn nhất kể từ sau Chiến tranh lạnh.

Đại dịch Covid-19 và các chuyển dịch địa chính trị, địa kinh tế, và cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đang tạo ra những thay đổi bước ngoặt trong cục diện thế giới với nhiều nhân tố khó dự báo, tác động đa chiều tới môi trường an ninh và phát triển của các quốc gia, thuận lợi, cơ hội và khó khăn, thách thức đan xen.

Thủ tướng đưa ra dẫn chứng rằng chỉ cách đây một vài năm, ít ai có thể ngờ trên 6 triệu người thiệt mạng vì đại dịch Covid-19. Cũng ít ai có thể hình dung ra xung đột ngay giữa lòng châu Âu, gây ra những hệ lụy to lớn đối với tình hình an ninh, chính trị, kinh tế, xã hội toàn cầu.

“Có thể nói thế giới về tổng thể là hòa bình – về cục bộ vẫn có chiến tranh, về tổng thể là hòa hoãn – về cục bộ vẫn có căng thẳng, về tổng thể là ổn định – về cục bộ vẫn có xung đột”, ông nhấn mạnh.

“Chúng ta cần nhận thức đầy đủ cả những cơ hội, thuận lợi và thách thức, khó khăn đối với hòa bình, hợp tác và phát triển trong một thế giới đang chuyển đổi mạnh mẽ. Trong đó, mặt thách thức dường như đang nổi lên nhiều hơn đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực hợp tác để xử lý hiệu quả”, Thủ tướng nói thêm.

Trong bối cảnh đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định thứ nhất, hòa bình, an ninh và phát triển có mối quan hệ “gắn bó hữu cơ”. Hòa bình, an ninh và phát triển của một quốc gia sẽ ảnh hưởng đến các nước láng giềng cũng như khu vực trên thế giới.

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, bước vào thập niên thứ ba của thế kỷ 21, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là nguyện vọng thiết tha của nhân dân thế giới. Ảnh: VGP.

Thứ hai, lợi ích của mỗi quốc gia dân tộc cần hài hòa và tôn trọng lợi ích quốc gia dân tộc chính đáng, hợp pháp của các quốc gia khác trên cơ sở luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Ngoài ra, hợp tác quốc tế là xu hướng tất yếu để cùng nhau gìn giữ hòa bình, thúc đẩy phát triển và tình hữu nghị giữa các quốc gia.

“Không một quốc gia đơn lẻ nào, dù lớn và giàu mạnh đến đâu, có thể giải quyết được mọi vấn đề, nhất là các vấn đề toàn cầu, mà cần có sự hợp tác của các nước khác, cộng đồng quốc tế và người dân”, ông cho hay.

Bên cạnh đó, ​​theo Thủ tướng, tất cả quốc gia đều mong một thế giới tốt đẹp hơn, vì cuộc sống hòa bình, hạnh phúc của người dân. Vì vậy, cần đặc biệt chú trọng nhân tố con người, coi con người là trung tâm, là chủ thể, đồng thời là mục tiêu và là động lực cho sự phát triển của mọi quan hệ hợp tác, đối tác trong hội nhập quốc tế.

Không chỉ vậy, Thủ tướng cũng chỉ ra hội nhập quốc tế là xu thế khách quan. Nhưng trong hội nhập, mỗi quốc gia phải lấy nội lực là cơ bản, là chiến lược lâu dài, quyết định, gắn với tranh thủ ngoại lực – nhân tố quan trọng, cần thiết, thường xuyên, đột phá.

“(Chúng ta) phải biết huy động sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh của thời đại một cách phù hợp, hiệu quả”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Ba yếu tố cốt lõi

Cũng trong bài phát biểu, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm có vai trò quan trọng để giải quyết những vấn đề của thế giới hiện nay.

Theo Thủ tướng, chính sự thiếu vắng chân thành, lòng tin và trách nhiệm là một trong những nguyên nhân dẫn đến căng thẳng, xung đột ở nhiều khu vực. Thiếu sự chân thành, tin cậy là nhân tố cản trở nghiêm trọng đến hợp tác song phương giữa các quốc gia cũng như hợp tác đối phó với các thách thức khu vực và toàn cầu.

Vì vậy, ông kêu gọi hơn bao giờ hết, thế giới cần thúc đẩy việc xây dựng và củng cố lòng chân thành và sự tin cậy giữa các quốc gia.

Đồng thời, mỗi quốc gia cần hành xử một cách có trách nhiệm, thể hiện trước hết ở việc tuân thủ những cam kết của chính mình, tuân thủ luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp Quốc, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, tôn trọng thể chế chính trị mà mỗi nước đã lựa chọn và được nhân dân ủng hộ, đóng góp vào công việc chung của cộng đồng quốc tế tùy theo khả năng của mình.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Mỹ (CSIS). Ảnh: VGP.

Đối thoại, hợp tác bình đẳng, cùng có lợi trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau là một trong những phương thức giải quyết hữu hiệu nhất đối với những tồn tại giữa các quốc gia cũng như trong việc xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn, Thủ tướng nhận định.

“Trước những biến động phức tạp, khó lường trên toàn cầu, chúng ta cần suy nghĩ nghiêm túc và có trách nhiệm, không để phương thức chủ đạo này bị phá vỡ vì bất cứ lý do gì”, ông nói. “Chỉ có đầy đủ sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm, các nước mới có thể cùng nhau giải quyết các vấn đề đặt ra một cách thực chất, hiệu quả”.

ASEAN chính là một ví dụ minh chứng về giá trị của sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm trong việc góp phần giải quyết những vấn đề khu vực, toàn cầu. Trên nền tảng chung của sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm, ASEAN đang phát huy vai trò và nỗ lực cùng các đối tác thúc đẩy xây dựng cục diện thế giới, khu vực hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển, dựa trên luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc.

“Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ – Thái Bình Dương nhấn mạnh yếu tố mở, bao trùm dựa trên hợp tác, đối thoại với các bên. ASEAN đã thiết lập và tiếp tục củng cố mạng lưới quan hệ đối tác chiến lược với hầu hết đối tác quan trọng, trong đó có Mỹ”, Thủ tướng chia sẻ.

“Tất cả cùng có lợi, tất cả cùng chiến thắng”

Trong một thế giới đầy biến động, cạnh tranh chiến lược và nhiều sự lựa chọn, Việt Nam không chọn bên mà chọn chính nghĩa, sự công bằng, công lý và lẽ phải trên cơ sở các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp Quốc; bình đẳng, tất cả cùng có lợi, tất cả cùng chiến thắng.

Do đó, Thủ tướng nêu rõ Việt Nam sẵn sàng đối thoại, hợp tác để xử lý các khác biệt, bất đồng, đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển của thế giới, đồng thời bảo đảm hài hòa lợi ích và giải quyết thỏa đáng các mối quan tâm của các đối tác, các quốc gia, cộng đồng quốc tế.

Trong giải quyết các tranh chấp, xung đột ở khu vực và trên thế giới, trong đó có Biển Đông, Việt Nam luôn chủ trương duy trì hòa bình, ổn định, bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không; bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, giải quyết bất đồng bằng các biện pháp hòa bình, thông qua đối thoại, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).

Việt Nam cũng thực hiện hiệu quả và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), phấn đấu xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Thủ tướng nêu rõ Việt Nam sẵn sàng đối thoại, hợp tác để xử lý các khác biệt, bất đồng, đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển của thế giới. Ảnh: VGP.

Để đóng góp có trách nhiệm vào các vấn đề chung của quốc tế và khu vực, Việt Nam chủ động tham gia và phát huy vai trò quốc tế tại các cơ chế đa phương, nhất là ASEAN, Liên Hợp Quốc và các cơ chế khu vực, liên vùng và khu vực sông Mekong.

Thủ tướng liệt kê vai trò của Việt Nam trong việc tích cực, chủ động phát huy vai trò là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (nhiệm kỳ 2008-2009, nhiệm kỳ 2020-2021) và tham gia, đóng góp cho lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc từ tháng 6/2014 đến nay.

Trong vấn đề Ukraine, Việt Nam ủng hộ và sẵn sàng tham gia vào các nỗ lực, sáng kiến của cộng đồng quốc tế trong việc tạo điều kiện để các bên đối thoại, tìm kiếm giải pháp lâu dài, bền vững. Việt Nam đã hỗ trợ nhân đạo 500.000 USD cho Ukraine.

Lập trường nhất quán của Việt Nam với tình hình tại Ukraine là tôn trọng Hiến chương Liên Hợp Quốc và các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, lợi ích hợp pháp, chính đáng của các quốc gia; giải quyết mọi tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực.

Trong đại dịch Covid-19, mặc dù còn nhiều khó khăn, Việt Nam đã viện trợ khẩu trang, một số vật tư y tế cho 51 quốc gia, trong đó có Mỹ, đồng thời đóng góp tài chính hàng triệu USD cho chương trình COVAX.

Thủ tướng cũng nhắc tới việc Việt Nam đã thể hiện trách nhiệm và quyết tâm cao trong ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện các cam kết theo Thỏa thuận Paris và COP 26 tại Anh để đưa mức phát thải ròng về 0 vào năm 2050, dù còn rất nhiều khó khăn về điều kiện kinh tế – xã hội và là một nước đang phát triển.

Việt Nam đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư với hầu hết quốc gia trên thế giới. Trong đó, Việt Nam đã đàm phán, ký kết 15 hiệp định thương mại tự do (FTA), mở ra thị trường thương mại tự do rộng lớn với trên 60 quốc gia, đối tác, bao gồm tất cả nền kinh tế lớn trên thế giới.

Quan hệ Mỹ và Việt Nam đứng trước cơ hội mới

Nhắc tới mối quan hệ với Mỹ, Thủ tướng khẳng định Việt Nam luôn mong muốn tăng cường quan hệ hợp tác với Mỹ trên cơ sở chân thành, tiếp tục củng cố lòng tin, tăng cường trách nhiệm của cả hai bên, vì lợi ích chung của nhân dân hai nước, vì hòa bình, hợp tác và phát triển của khu vực và thế giới.

“Để hoàn thành các mục tiêu phát triển của quốc gia, Việt Nam không thể đi một mình. Muốn đi xa phải có bạn”, Thủ tướng nói, đồng thời nhấn mạnh không phải bây giờ Việt Nam mới thể hiện mong muốn được hợp tác với Mỹ.

Phó thủ tướng Việt Nam Phạm Bình Minh, Đại biện lâm thời Mỹ tại Việt Nam Christopher Klein, Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris tại buổi lễ khai trương văn phòng khu vực Đông Nam Á của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC Mỹ) đặt tại Việt Nam. Ảnh: Reuters.

Thủ tướng nhắc lại lời Chủ tịch Hồ Chí Minh từ những ngày đầu thành lập nước đã thể hiện mong muốn thiết lập quan hệ đối tác bình đẳng, toàn diện với Mỹ trong những bức thư gửi tới chính quyền Mỹ năm 1946.

Thủ tướng nói rằng Việt Nam và Mỹ đã đi được quãng đường dài trong việc thể hiện sự chân thành, xây dựng lòng tin với nhau. Hai bên chân thành chia sẻ, tập trung, quyết tâm khắc phục hậu quả chiến tranh. Việt Nam tích cực hợp tác hiệu quả với Mỹ trong tìm kiếm những quân nhân Mỹ chết hoặc mất tích ở Việt Nam.

“Chúng tôi hoan nghênh và mong muốn Mỹ tiếp tục nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh với Việt Nam, thông qua các dự án tẩy độc dioxin, hỗ trợ người khuyết tật, nạn nhân chất độc da cam, rà phá bom mìn, thúc đẩy hợp tác tìm kiếm hài cốt bộ đội Việt Nam hy sinh trong chiến tranh”, Thủ tướng nói thêm.

Thủ tướng kỳ vọng trong thời gian tới, hai bên tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa việc hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh, để nhân dân hai nước được cảm thông, chia sẻ những mất mát, cùng hướng đến tương lai.

Từ khi bắt đầu bình thường hóa quan hệ năm 1995, quan hệ hai nước không ngừng phát triển trên nhiều mặt. Thủ tướng nhắc tới những thành quả trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, giáo dục – đào tạo, quốc phòng – an ninh, phối hợp trên nhiều vấn đề quốc tế và khu vực.

Trên những nền tảng quan hệ xây dựng trong gần ba thập niên qua, Thủ tướng cho rằng hai nước cần chân thành, tin cậy, tôn trọng và tiếp tục có trách nhiệm trong việc khắc phục hậu quả chiến tranh.

Những hành động này là để hàn gắn vết thương cho cả hai dân tộc, vun đắp quan hệ hợp tác giữa hai nước phát triển hơn nữa trong tương lai, tương xứng với tiềm năng, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước, đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Mỹ và nhiều quốc gia hướng về khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, trong khi Việt Nam đẩy mạnh thực hiện các mục tiêu phát triển đầy khát vọng.

Do đó, Thủ tướng khẳng định hai nước đang đứng trước những cơ hội mới để đưa quan hệ Đối tác toàn diện phát triển ổn định, lâu dài, thực chất, hiệu quả, đi vào chiều sâu trên nhiều lĩnh vực, ví dụ như kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học công nghệ,… và trong giải quyết các vấn đề quốc tế, khu vực.

Cùng với các lĩnh vực hợp tác truyền thống, hai bên cần hướng tới những lĩnh vực hợp tác tương lai. Trong đó, Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh ba lĩnh vực quan trọng có nhiều tiềm năng hợp tác, gồm tăng trưởng xanh, đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Tăng trưởng xanh, đổi mới công nghệ, chuyển đổi số là những lĩnh vực Mỹ có thế mạnh hàng đầu thế giới. Mỹ cũng là nền kinh tế lớn nhất thế giới với thị trường quy mô lớn, phong phú và đa dạng, tạo nền tảng tốt thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng trên phạm vi toàn cầu.

“Sự kết hợp giữa thế mạnh của Mỹ trong các lĩnh vực quan trọng này cùng với sự năng động và chủ động, tích cực hội nhập ngày càng sâu rộng của nền kinh tế Việt Nam sẽ mở ra những cơ hội lớn cho hợp tác giữa hai quốc gia, cộng đồng doanh nghiệp hai nước trong thời gian tới”, Thủ tướng nói.